TERMINARZ WOJEWÓDZKICH KONKURSÓW PRZEDMIOTOWYCH
	DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH
	W ROKU SZKOLNYM 2012/2013
	
		
			| 
					Konkurs | 
					Etap I | 
					Etap II | 
					Etap III | 
		
			| 
					  
					szkoły podstawowe | 
		
			| 
					Konkurs Przedmiotowy 
					z Języka Polskiego z Elementami Historii | 
					8 listopada 2012 r. 
					9:00 – 10:30 | 
					7 stycznia 2013 r. 
					9:00 – 10:30 | 
					27 lutego 2013 r. 
					10.00 – 11.30 | 
		
			| 
					Konkurs Przedmiotowy z Matematyki z Elementami Przyrody | 
					9 listopada 2012 r. 
					9:00 – 10:30 | 
					8 stycznia 2013 r. 
					9:00 – 10:30 | 
					28 lutego 2013 r. 
					10.00 – 11.30 | 
	
	Zakres wiedzy i umiejętności oraz proponowanej bibliografii
	Wojewódzkiego Konkursu Przedmiotowego z Języka Polskiego z Elementami Historii
	dla uczniów szkół podstawowych woj. śląskiego w roku szkolnym 2012/2013
	 
	JĘZYK POLSKI
	Obszary umiejętności dotyczące wszystkich trzech etapów Konkursu.
	- 
		Czytanie ze zrozumieniem różnych tekstów kultury, w tym tekstów poetyckich i prozatorskich, tekstów popularnonaukowych, przekazów ikonicznych, tekstów użytkowych.
- 
		Analiza i interpretacja tekstów literackich oraz pozaliterackich. Wyrażanie opinii, uczuć, uzasadnianie.
- 
		Funkcjonalne posługiwanie się wiedzą z zakresu nauki o języku.
- 
		Tworzenie spójnej i poprawnej językowo wypowiedzi pisemnej na określony temat.
- 
		Poszukiwanie i porządkowanie informacji. Wskazanie źródeł informacji.
	Etap szkolny
	Treści kształcenia.
	Uczeń:
	- 
		zna podane niżej pojęcia i posługuje się nimi, dokonując analizy i interpretacji tekstu:
	- 
		temat i główna myśl utworu, zdarzenie, sytuacje przedstawione wprost i ukryte, wątek, bohater, czas i miejsce zdarzeń,
- 
		nadawca i odbiorca wypowiedzi,
- 
		tekst informacyjny, literacki, reklamowy,
- 
		opowiadanie, baśń, legenda,  mit, komiks,
- 
		 proza, poezja,
- 
		wers, strofa (zwrotka), refren,
- 
		porównanie, epitet, wyraz dźwiękonaśladowczy, uosobienie, ożywienie, fikcja literacka, realizm, prawdopodobieństwo, fantastyka;
	- 
		wykorzystuje w praktyce wiedzę o języku poprzez:
	- 
		rozpoznawanie wypowiedzeń oznajmujących, pytających, rozkazujących,
- 
		rozpoznawanie zdań pojedynczych rozwiniętych i nierozwiniętych, złożonych, równoważnika zdania,
- 
		budowanie wskazanych wyżej wypowiedzeń i ich przekształcanie,
- 
		wskazywanie i budowanie podmiotu oraz orzeczenia,
- 
		rozróżnianie rzeczownika, przymiotnika, liczebnika, czasownika, przysłówka,
- 
		określanie formy przypadków, liczb, czasów, osób i rodzajów gramatycznych,
- 
		stosowanie poprawnych form gramatycznych wyrazów odmiennych;
	- 
		tworzy wypowiedź pisemną w następujących formach gatunkowych:
	- 
		opowiadanie,
- 
		opis przedmiotu, postaci, krajobrazu,
- 
		ogłoszenie, zawiadomienie,
- 
		zaproszenie,
- 
		przepis,
- 
		list prywatny,
- 
		pamiętnik, dziennik,
- 
		plan odtwórczy ramowy i szczegółowy;
	- 
		zna i stosuje w praktyce podstawowe zasady ortografii i interpunkcji:
	- 
		pisownię nazw własnych, zapis u – ó, rz – ż, h – ch, „nie” z czasownikami, rzeczownikami, przymiotnikami i przysłówkami,
- 
		użycie w zdaniu pojedynczym kropki, przecinka, znaku zapytania, cudzysłowu, dwukropka, nawiasu, znaku wykrzyknika, myślnika;
	- 
		posługuje się wiedzą na temat budowy i zastosowania słowników: ortograficznego, języka polskiego, encyklopedii oraz wyszukiwania informacji w Internecie.
	Bibliografia:
	Podręczniki do języka polskiego ustalone na II etap edukacyjny.
	Lektura dodatkowa:
	René Goscinny, Jean-Jacques Sempé, Nieznane przygody Mikołajka.
	Etap rejonowy
	Obowiązują treści kształcenia z etapu szkolnego, a ponadto uczeń:
	- 
		zna podane niżej pojęcia i posługuje się nimi, dokonując analizy i interpretacji tekstu:
	- 
		dotyczące filmu i telewizji, w tym: scenariusz, reżyseria, scenografia, gra aktorska, plan filmowy, ujęcie,
- 
		narrator i narracja,
- 
		podmiot mówiący (liryczny),
- 
		rytm, rym,
- 
		przenośnia,
- 
		powieść przygodowa, obyczajowa, młodzieżowa,
- 
		 bajka, przysłowie;
	- 
		posługuje się w praktyce wiedzą o języku poprzez:
	- 
		stopniowanie przymiotników i przysłówków,
- 
		rozpoznawanie zaimka, spójnika, przyimka i ich stosowanie w tekstach,
- 
		rozpoznawanie przydawki, dopełnienia, okolicznika,
- 
		rozróżnianie zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie,
- 
		rozróżnianie samogłosek, spółgłosek, głosek ustnych – nosowych, twardych – miękkich, dźwięcznych – bezdźwięcznych.
	- 
		tworzy wypowiedź pisemną w następujących formach gatunkowych:
	- 
		opowiadanie z dialogiem odtwórcze lub twórcze,
- 
		list oficjalny,
- 
		instrukcja,
- 
		sprawozdanie;
	- 
		poprawnie używa znaków interpunkcyjnych w wypowiedzeniu złożonym;
	- 
		posługuje się wiedzą na temat budowy i zastosowania słownika wyrazów obcych i słownika wyrazów bliskoznacznych.
	Bibliografia:
	Podręczniki do języka polskiego ustalone na II etap edukacyjny.
	Lektura dodatkowa:
	Edmund Niziurski, Sposób na Alcybiadesa.
	Etap wojewódzki
	Obowiązują treści kształcenia ustalone na etapy: szkolny i rejonowy, a ponadto uczeń:
	- 
		zna wskazane niżej pojęcia i posługuje się nimi, dokonując analizy i interpretacji tekstu:
	- 
		wiersz rymowany i nierymowany (biały),
- 
		akcja, fabuła, punkt kulminacyjny,
- 
		fraszka,
- 
		słownictwo związane z prasą: szpalta, redaktor, artykuł, wywiad, reportaż,
- 
		słownictwo dotyczące widowiska teatralnego: dekoracja, charakteryzacja, kostiumy, rekwizyty,
	- 
		związki frazeologiczne z następujących kręgów tematycznych: rodzina, dom, szkoła;
	- 
		posługuje się w praktyce wiedzą o języku poprzez:
	- 
		określanie budowy słowotwórczej wyrazów – wskazywanie podstawy słowotwórczej
 i formantu,
- 
		określanie funkcji formantów – tworzenie zdrobnień, zgrubień,
- 
		rozpoznawanie i poprawne stosowanie w tekście czasowników w trybach: orzekającym, przypuszczającym, rozkazującym;
	- 
		tworzy wypowiedź pisemną w następujących formach gatunkowych:
	- 
		opis dzieła sztuki,
- 
		charakterystyka,
- 
		streszczenie,
- 
		opowiadanie z dialogiem, z elementami opisu przedmiotu, postaci, krajobrazu,
- 
		sprawozdanie z elementami recenzji.
	Bibliografia:
	Podręczniki do języka polskiego ustalone na II etap edukacyjny.
	Lektura dodatkowa:
	Małgorzata Musierowicz, Opium w rosole.
	 
	HISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO
	Obszary umiejętności dotyczące wszystkich trzech etapów Konkursu:
	- 
		Odczytywanie ze zrozumieniem różnych tekstów kultury, w tym kształtujących tożsamość narodowość i postawę obywatelską, m.in. fragmentów kronik, pamiętników, listów, polskich pieśni patriotycznych, rozpoznawanie zabytków architektury i sztuki, także użytkowej, reprezentatywnych dla danej epoki.
- 
		Posługiwanie się kategoriami czasu i przestrzeni w celu porządkowania wydarzeń.
- 
		Przedstawianie przyczyn i skutków wydarzeń oraz zjawisk.
- 
		Wyrażanie opinii, wyjaśnianie, uzasadnienie.
- 
		Poszukiwanie i porządkowanie informacji. Wskazanie źródeł informacji.
	Etap szkolny
	Treści kształcenia
	Uczeń:
	- 
		podaje przykłady różnorodnych potrzeb człowieka oraz sposoby ich zaspokajania;
- 
		wyjaśnia znaczenie rodziny w życiu oraz wskazuje przykłady praw i obowiązków przysługujących poszczególnym członkom rodziny;
- 
		wyraża opinie na temat kultywowania tradycji i gromadzenia pamiątek rodzinnych;
- 
		opisuje swoją małą Ojczyznę, uwzględniając tradycję historyczno – kulturową i problemy społeczno – gospodarcze;
- 
		podaje przykłady rozmaitych form upamiętniania postaci i wydarzeń z przeszłości małej Ojczyzny;
- 
		wymienia i tłumaczy znaczenie najważniejszych świąt narodowych, symboli państwowych i miejsc ważnych dla pamięci narodowej;
- 
		wskazuje na mapie i opisuje główne regiony i miasta Polski;
- 
		podaje przykłady najważniejszych polskich zabytków;
- 
		wymienia mniejszości narodowe, etniczne żyjące w Polsce i opisuje ich kulturę, tradycje oraz wymienia miejsca najważniejszych skupisk Polaków na świecie;
- 
		podaje przykłady różnych źródeł historycznych i wyjaśnia, dlaczego należy je chronić;
- 
		opisuje życie przodków człowieka, w szczególności wskazuje różnicę między epoką kamienną, a epoką neolitu;
- 
		wyjaśnia znaczenie wynalazku pisma dla wspólnoty ludzkiej;
- 
		opisuje życie codziennie i rodzinne w państwach starożytnego Wschodu, w starożytnej Grecji i Rzymie;
- 
		charakteryzuje osiągnięcia ludów starożytnego Wschodu, starożytnej Grecji i Rzymu;
- 
		opowiada mity greckie;
- 
		charakteryzuje wierzenia oraz wymienia bogów starożytnych Greków i Rzymian;
- 
		opisuje narodziny chrześcijaństwa i jego rozpowszechnianie w czasach starożytnych;
- 
		opisuje życie pierwszych mieszkańców ziem polskich na przykładzie osady w Biskupinie;
- 
		opowiada legendy o początkach państwa polskiego.
	Bibliografia:
	Podręczniki do historii i społeczeństwa ustalone na II etap edukacyjny.
	Etap rejonowy
	Obowiązują treści kształcenia z poprzedniego etapu, a ponadto uczeń:
	- 
		wskazuje plemiona zamieszkujące ziemie polskie;
- 
		opisuje panowanie pierwszych Piastów z uwzględnieniem chrztu Polski, zjazdu w Gnieźnie oraz otrzymania korony królewskiej;
- 
		wskazuje przyczyny oraz skutki dla dziejów państwa polskiego wydania testamentu Krzywoustego i sprowadzenia Krzyżaków do Polski;
- 
		opowiada o panowaniu Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego, z uwzględnieniem początku konfliktu z Zakonem Krzyżackim i powstaniem Akademii Krakowskiej;
- 
		charakteryzuje stan duchowny, rycerski, mieszczański i chłopski w średniowiecznej Polsce;
- 
		porównuje warunki życia w klasztorze, na zamku, w mieście i na wsi w okresie średniowiecza;
- 
		opisuje odkrycia Krzysztofa Kolumba oraz wymienia następstwa wypraw odkrywczych dla Europy i dla Ameryki;
- 
		opowiada o życiu Mikołaja Kopernika, wyjaśnia jego zasługi dla nauki światowej;
- 
		wyjaśnia przyczyny unii polsko – litewskiej;
- 
		opowiada o przyczynach i skutkach bitwy pod Grunwaldem;
- 
		wyjaśnia znaczenie pojęcia złoty wiek w odniesieniu do panowania dwóch ostatnich Jagiellonów;
- 
		charakteryzuje obowiązki szlachcica wobec państwa, używając pojęć: sejm, sejmik, pospolite ruszenie;
- 
		wyjaśnia, na czym polegała unia lubelska;
- 
		opisuje, w jaki sposób dokonywano wyboru króla w II połowie XVI wieku, z uwzględnieniem postaci Henryka Walezego i Stefana Batorego;
- 
		omawia wydarzenia potopu szwedzkiego, z uwzględnieniem obrony Częstochowy i postaci Stefana Czarnieckiego;
- 
		opisuje wyprawę wiedeńską Jana III Sobieskiego, używając pojęć: oblężenie, odsiecz, sułtan, husaria, wezyr;
- 
		podaje przykłady naprawy państwa polskiego za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, z uwzględnieniem Konstytucji 3 maja;
- 
		omawia wydarzenia powstania kościuszkowskiego, używając pojęć: naczelnik, przysięga Kościuszki, kosynierzy;
- 
		wyjaśnia, w jakich okolicznościach doszło do upadku państwa polskiego.
	Bibliografia:
	Podręczniki do historii i społeczeństwa ustalone na II etap edukacyjny.
	Etap wojewódzki
	Obowiązują treści kształcenia ustalone na etapy szkolny i rejonowy, a ponadto uczeń:
	- 
		omawia ideę walki Polaków „za wolność naszą i waszą” na przykładzie działalności Legionów Polskich we Włoszech, z uwzględnieniem postaci: Jana Henryka Dąbrowskiego, Józefa Wybickiego, Napoleona I;
- 
		opisuje najważniejsze wydarzenia powstania listopadowego i styczniowego, z uwzględnieniem postaci: Piotra Wysockiego, Józefa Bema i Romualda Traugutta;
- 
		wymienia cele walki powstańców oraz przykłady represji zastosowanych wobec społeczeństwa po przegranych powstaniach;
- 
		omawia walkę o język polski w nauczaniu;
- 
		charakteryzuje zasługi Jana Matejki, Stanisława Moniuszki, Henryka Sienkiewicza, Stanisława Wyspiańskiego, Fryderyka Chopina, Adama Mickiewicza, Marii Konopnickiej, Marii Skłodowskiej–Curie, Heleny Modrzejewskiej dla rozwoju kultury polskiej;
- 
		rozróżnia emigrację polityczną i zarobkową;
- 
		opowiada o rozwoju uprzemysłowienia w XIX wieku, używając pojęć: maszyna parowa, kolej żelazna, statek parowy, silnik elektryczny, telegraf, fabryka;
- 
		wskazuje najważniejsze etapy I wojny światowej, z uwzględnieniem pojęć: trójprzymierze, trójporozumienie, wojna pozycyjna, wojna totalna;
- 
		wymienia zewnętrzne i wewnętrzne czynniki decydujące o odzyskaniu niepodległości przez Polskę;
- 
		opowiada o zasługach dla państwa polskiego Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego, Ignacego Jana Paderewskiego, Józefa Hallera;
- 
		omawia sukcesy w polityce, gospodarce i kulturze w II Rzeczpospolitej;
- 
		podaje cechy polityki Stalina i Hitlera wobec własnych społeczeństw i państw podbitych;
- 
		wskazuje najważniejsze etapy II wojny światowej, z uwzględnieniem roli, jaką odegrali w nich Polacy;
- 
		charakteryzuje metody terroru niemieckiego i radzieckiego wobec ludności na okupowanych terytoriach Polski oraz formy oporu społeczeństwa wobec okupantów;
- 
		opisuje postawę ludności cywilnej i żołnierzy powstańczej Warszawy;
- 
		opowiada o Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, używając pojęć: odbudowa zniszczeń wojennych, awans społeczny i likwidacja analfabetyzmu, planowanie centralne, zależność od ZSRR, dyktatura partii komunistycznej, cenzura, opozycja demokratyczna;
- 
		opisuje powstanie i działania Solidarności, używając określeń: strajk, walka bez przemocy, stan wojenny, Okrągły Stół;
- 
		wyjaśnia, jakie najważniejsze zmiany zaszły w Polsce w 1989 roku.
	Bibliografia:
	Podręczniki do historii i społeczeństwa ustalone na II etap edukacyjny.
	Lektura dodatkowa:
	Lidia Winniczuk, Ludzie, zwyczaje, obyczaje Starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1983,
	 cz. I, s.271 – 305. Rozdziały: Nauka i wychowanie w Grecji, Wykształcenie i wychowanie w Rzymie.
	Forma Konkursu
	Etap I, II, III – test pisemny, mieszany: zadania wielokrotnego wyboru z jedną prawidłową odpowiedzią, zadania na dobieranie, z luką, zadania krótkiej odpowiedzi oraz zadania rozszerzonej odpowiedzi (forma użytkowa i dłuższa wypowiedź).
	Zakres wiedzy i umiejętności oraz wykaz proponowanej bibliografii
	Wojewódzkiego Konkursu Przedmiotowego z Matematyki z Elementami Przyrody
	dla uczniów szkół podstawowych woj. śląskiego w roku szkolnym 2012/2013
	I. Obszary umiejętności sprawdzane na każdym etapie Konkursu
	z zakresu matematyki:
	- 
		myślenie matematyczne,
- 
		korzystanie z podstawowych narzędzi matematyki w życiu codziennym,
- 
		prowadzenie elementarnych rozumowań matematycznych i uzasadnień.
	z zakresu przyrody: 
	- 
		całościowe postrzeganie rzeczywistości przyrodniczej,
- 
		wykorzystanie wiedzy do opisywania zjawisk przyrody,
- 
		dostrzeganie wzajemnych zależności człowieka i środowiska przyrodniczego.
	II. Treści kształcenia
	1. Matematyka
	Etap I
	Własności liczb naturalnych: podzielność, cechy podzielności, liczby pierwsze, złożone. Rozkład liczby na czynniki pierwsze. Wyznaczanie NWW i NWD. Własności zapisu liczb w systemie dziesiętnym i rzymskim. Porównywanie liczb. Działania na liczbach naturalnych, ułamkach zwykłych i dziesiętnych dodatnich. Wyrażenia dwumianowane. Obliczanie ułamka danej liczby. Własności dzielenia z resztą. Kolejność wykonywania działań. Wykorzystanie własności ułamków w sytuacjach praktycznych. Porównywanie różnicowe i ilorazowe. Obliczanie kwadratów i sześcianów liczb. Wykonywanie obliczeń zegarowych, kalendarzowych w sytuacjach praktycznych. Proste prostopadłe i równoległe. Kąty i ich rodzaje. Trójkąty i czworokąty oraz ich własności. Obliczanie pól i obwodów wielokątów. Koło i okrąg oraz pojęcia z nimi związane. Obliczanie pola powierzchni i objętości prostopadłościanów. Wykorzystanie własności figur. Odczytywanie i interpretacja danych przedstawionych w tekstach, wykresach, tabelach i diagramach. Skala i plan. Zamiana i stosowanie jednostek długości, pola powierzchni, objętości, masy, czasu.
	Etap II 
	Zakres treści obowiązujący w I etapie. Działania na liczbach całkowitych i ułamkach ujemnych. Zaokrąglanie liczb. Średnia arytmetyczna. Obliczenia związane z prędkością, drogą i czasem oraz zamiana jednostek prędkości. Konstruowanie i klasyfikacja trójkątów. Siatki i modele graniastosłupów i ostrosłupów prostych. Wykorzystanie własności figur w sytuacjach praktycznych. Rozwiązywanie zadań realistycznych z wykorzystaniem wiadomości i umiejętności objętych wymienioną tematyką.
	Etap III
	Zakres treści obowiązujący w I i II etapie. Wykorzystanie prostych wyrażeń algebraicznych
	i rozwiązywanie prostych równań pierwszego stopnia z jedną niewiadomą. Zadania dotyczące obliczenia procentu danej liczby. Rozwiązywanie zadań typu: „Uzasadnij, że …” w obszarze wymienionej tematyki.
	2. Przyroda
	Etap I
	Orientacja w terenie (kierunki, plan, mapa, skala, formy wklęsłe i wypukłe na mapie poziomicowej). Krajobraz okolicy – obserwacje i opisy (składniki naturalnego krajobrazu, sposoby zagospodarowania obszaru, typowe organizmy lasu, łąki, pola uprawnego, warstwy lasu). Pogoda i klimat( obserwacje meteorologiczne, cechy pogody w różnych porach roku, zależności pomiędzy wysokością Słońca, długością dnia a temperaturą w różnych porach roku).
	Etap II 
	Krajobrazy Polski i Europy. Formy ochrony przyrody w Polsce. Walory turystyczne największych miast Polski. Państwa sąsiadujące z Polską i ich stolice. Czynności życiowe człowieka, etapy rozwoju, dojrzewanie biologiczne, zasady higieny. Zdrowie i troska o zdrowie. Wzajemne relacje człowieka i środowiska przyrodniczego.
	 
	Etap III
	Zakres treści obowiązujący w I i II etapie. Właściwości różnych substancji i ich zastosowanie, w tym:  metale i niemetale; masa, przewodnictwo cieplne i elektryczne, mieszaniny jednorodne i niejednorodne, woda i roztwory wodne; rozpuszczanie i krystalizacja, właściwości materii o różnych stanach skupienia (w szczególności rozszerzalność temperaturowa, sprężystość, kruchość, ciśnienie), przemiany chemiczne znane z życia codziennego (w szczególności spalanie, korozja, ścinanie białka). Zjawiska elektryczne i magnetyczne w przyrodzie. Ziemia we Wszechświecie (planety Układu Słonecznego, kształt Ziemi, teoria heliocentryczna Mikołaja Kopernika, ruchy Ziemi). Lądy i oceany. Krajobrazy świata.
	Forma Konkursu  
	Zestaw konkursowy składał się będzie z:
	- 
		zadań otwartych,
- 
		zadań wielokrotnego wyboru,
- 
		zadań na dobieranie,
- 
		zadanie typu prawda – fałsz,
- 
		zadań z „luką”,
- 
		krzyżówki.
	Uwagi:
	- 
		Ocena zadań otwartych obejmuje także poprawność zapisu i uzasadnienie odpowiedzi.
- 
		Uczestnicy nie mogą korzystać z kalkulatorów.
- 
		Uczniowie przynoszą na eliminacje wszystkich szczebli przybory do pisania
 oraz przybory do geometrii.
	III. Proponowana bibliografia:
	Matematyka
	- 
		Andrzejewska U., Ślusarska K., 200 zadań i łamigłówek matematycznych dla uczniów klas
 IV- VI, wyd. 1999.
- 
		Bobiński Z., Nodzyński P., Uscki M., Koło matematyczne w szkole podstawowej, Wydawnictwo AKSJOMAT, Toruń, wyd. 2010.
- 
		Dostępne zbiory zadań dla szkoły podstawowej.
- 
		Rosół M., Konkursy matematyczne dla szkoły podstawowej, wyd. 2009.
- 
		Stryniewicz B., Bliskie spotkania z matematyką, wyd. 2009.
- 
		Zaremba D., Matematyka przy okazji – zadania i testy dla klas IV – VI, wyd. 1999.
- 
		Żurek A., Jędrzejewicz P., Zbiór zadań dla kółek matematycznych w szkole podstawowej.
	Przyroda
	- 
		Dostępne podręczniki, zeszyty ćwiczeń i atlasy do przyrody.
- 
		Światkowska M., Zrozumieć przyrodę. Zadania i ćwiczenia z przyrody dla klas 4 – 6 szkoły podstawowej, wyd. „Tales” 2008.