TERMINARZ WOJEWÓDZKICH KONKURSÓW PRZEDMIOTOWYCH
DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH
W ROKU SZKOLNYM 2012/2013
Konkurs
|
Etap I
|
Etap II
|
Etap III
|
szkoły podstawowe
|
Konkurs Przedmiotowy
z Języka Polskiego z Elementami Historii
|
8 listopada 2012 r.
9:00 – 10:30
|
7 stycznia 2013 r.
9:00 – 10:30
|
27 lutego 2013 r.
10.00 – 11.30
|
Konkurs Przedmiotowy z Matematyki z Elementami Przyrody
|
9 listopada 2012 r.
9:00 – 10:30
|
8 stycznia 2013 r.
9:00 – 10:30
|
28 lutego 2013 r.
10.00 – 11.30
|
Zakres wiedzy i umiejętności oraz proponowanej bibliografii
Wojewódzkiego Konkursu Przedmiotowego z Języka Polskiego z Elementami Historii
dla uczniów szkół podstawowych woj. śląskiego w roku szkolnym 2012/2013
JĘZYK POLSKI
Obszary umiejętności dotyczące wszystkich trzech etapów Konkursu.
-
Czytanie ze zrozumieniem różnych tekstów kultury, w tym tekstów poetyckich i prozatorskich, tekstów popularnonaukowych, przekazów ikonicznych, tekstów użytkowych.
-
Analiza i interpretacja tekstów literackich oraz pozaliterackich. Wyrażanie opinii, uczuć, uzasadnianie.
-
Funkcjonalne posługiwanie się wiedzą z zakresu nauki o języku.
-
Tworzenie spójnej i poprawnej językowo wypowiedzi pisemnej na określony temat.
-
Poszukiwanie i porządkowanie informacji. Wskazanie źródeł informacji.
Etap szkolny
Treści kształcenia.
Uczeń:
-
zna podane niżej pojęcia i posługuje się nimi, dokonując analizy i interpretacji tekstu:
-
temat i główna myśl utworu, zdarzenie, sytuacje przedstawione wprost i ukryte, wątek, bohater, czas i miejsce zdarzeń,
-
nadawca i odbiorca wypowiedzi,
-
tekst informacyjny, literacki, reklamowy,
-
opowiadanie, baśń, legenda, mit, komiks,
-
proza, poezja,
-
wers, strofa (zwrotka), refren,
-
porównanie, epitet, wyraz dźwiękonaśladowczy, uosobienie, ożywienie, fikcja literacka, realizm, prawdopodobieństwo, fantastyka;
-
wykorzystuje w praktyce wiedzę o języku poprzez:
-
rozpoznawanie wypowiedzeń oznajmujących, pytających, rozkazujących,
-
rozpoznawanie zdań pojedynczych rozwiniętych i nierozwiniętych, złożonych, równoważnika zdania,
-
budowanie wskazanych wyżej wypowiedzeń i ich przekształcanie,
-
wskazywanie i budowanie podmiotu oraz orzeczenia,
-
rozróżnianie rzeczownika, przymiotnika, liczebnika, czasownika, przysłówka,
-
określanie formy przypadków, liczb, czasów, osób i rodzajów gramatycznych,
-
stosowanie poprawnych form gramatycznych wyrazów odmiennych;
-
tworzy wypowiedź pisemną w następujących formach gatunkowych:
-
opowiadanie,
-
opis przedmiotu, postaci, krajobrazu,
-
ogłoszenie, zawiadomienie,
-
zaproszenie,
-
przepis,
-
list prywatny,
-
pamiętnik, dziennik,
-
plan odtwórczy ramowy i szczegółowy;
-
zna i stosuje w praktyce podstawowe zasady ortografii i interpunkcji:
-
pisownię nazw własnych, zapis u – ó, rz – ż, h – ch, „nie” z czasownikami, rzeczownikami, przymiotnikami i przysłówkami,
-
użycie w zdaniu pojedynczym kropki, przecinka, znaku zapytania, cudzysłowu, dwukropka, nawiasu, znaku wykrzyknika, myślnika;
-
posługuje się wiedzą na temat budowy i zastosowania słowników: ortograficznego, języka polskiego, encyklopedii oraz wyszukiwania informacji w Internecie.
Bibliografia:
Podręczniki do języka polskiego ustalone na II etap edukacyjny.
Lektura dodatkowa:
René Goscinny, Jean-Jacques Sempé, Nieznane przygody Mikołajka.
Etap rejonowy
Obowiązują treści kształcenia z etapu szkolnego, a ponadto uczeń:
-
zna podane niżej pojęcia i posługuje się nimi, dokonując analizy i interpretacji tekstu:
-
dotyczące filmu i telewizji, w tym: scenariusz, reżyseria, scenografia, gra aktorska, plan filmowy, ujęcie,
-
narrator i narracja,
-
podmiot mówiący (liryczny),
-
rytm, rym,
-
przenośnia,
-
powieść przygodowa, obyczajowa, młodzieżowa,
-
bajka, przysłowie;
-
posługuje się w praktyce wiedzą o języku poprzez:
-
stopniowanie przymiotników i przysłówków,
-
rozpoznawanie zaimka, spójnika, przyimka i ich stosowanie w tekstach,
-
rozpoznawanie przydawki, dopełnienia, okolicznika,
-
rozróżnianie zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie,
-
rozróżnianie samogłosek, spółgłosek, głosek ustnych – nosowych, twardych – miękkich, dźwięcznych – bezdźwięcznych.
-
tworzy wypowiedź pisemną w następujących formach gatunkowych:
-
opowiadanie z dialogiem odtwórcze lub twórcze,
-
list oficjalny,
-
instrukcja,
-
sprawozdanie;
-
poprawnie używa znaków interpunkcyjnych w wypowiedzeniu złożonym;
-
posługuje się wiedzą na temat budowy i zastosowania słownika wyrazów obcych i słownika wyrazów bliskoznacznych.
Bibliografia:
Podręczniki do języka polskiego ustalone na II etap edukacyjny.
Lektura dodatkowa:
Edmund Niziurski, Sposób na Alcybiadesa.
Etap wojewódzki
Obowiązują treści kształcenia ustalone na etapy: szkolny i rejonowy, a ponadto uczeń:
-
zna wskazane niżej pojęcia i posługuje się nimi, dokonując analizy i interpretacji tekstu:
-
wiersz rymowany i nierymowany (biały),
-
akcja, fabuła, punkt kulminacyjny,
-
fraszka,
-
słownictwo związane z prasą: szpalta, redaktor, artykuł, wywiad, reportaż,
-
słownictwo dotyczące widowiska teatralnego: dekoracja, charakteryzacja, kostiumy, rekwizyty,
-
związki frazeologiczne z następujących kręgów tematycznych: rodzina, dom, szkoła;
-
posługuje się w praktyce wiedzą o języku poprzez:
-
określanie budowy słowotwórczej wyrazów – wskazywanie podstawy słowotwórczej
i formantu,
-
określanie funkcji formantów – tworzenie zdrobnień, zgrubień,
-
rozpoznawanie i poprawne stosowanie w tekście czasowników w trybach: orzekającym, przypuszczającym, rozkazującym;
-
tworzy wypowiedź pisemną w następujących formach gatunkowych:
-
opis dzieła sztuki,
-
charakterystyka,
-
streszczenie,
-
opowiadanie z dialogiem, z elementami opisu przedmiotu, postaci, krajobrazu,
-
sprawozdanie z elementami recenzji.
Bibliografia:
Podręczniki do języka polskiego ustalone na II etap edukacyjny.
Lektura dodatkowa:
Małgorzata Musierowicz, Opium w rosole.
HISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO
Obszary umiejętności dotyczące wszystkich trzech etapów Konkursu:
-
Odczytywanie ze zrozumieniem różnych tekstów kultury, w tym kształtujących tożsamość narodowość i postawę obywatelską, m.in. fragmentów kronik, pamiętników, listów, polskich pieśni patriotycznych, rozpoznawanie zabytków architektury i sztuki, także użytkowej, reprezentatywnych dla danej epoki.
-
Posługiwanie się kategoriami czasu i przestrzeni w celu porządkowania wydarzeń.
-
Przedstawianie przyczyn i skutków wydarzeń oraz zjawisk.
-
Wyrażanie opinii, wyjaśnianie, uzasadnienie.
-
Poszukiwanie i porządkowanie informacji. Wskazanie źródeł informacji.
Etap szkolny
Treści kształcenia
Uczeń:
-
podaje przykłady różnorodnych potrzeb człowieka oraz sposoby ich zaspokajania;
-
wyjaśnia znaczenie rodziny w życiu oraz wskazuje przykłady praw i obowiązków przysługujących poszczególnym członkom rodziny;
-
wyraża opinie na temat kultywowania tradycji i gromadzenia pamiątek rodzinnych;
-
opisuje swoją małą Ojczyznę, uwzględniając tradycję historyczno – kulturową i problemy społeczno – gospodarcze;
-
podaje przykłady rozmaitych form upamiętniania postaci i wydarzeń z przeszłości małej Ojczyzny;
-
wymienia i tłumaczy znaczenie najważniejszych świąt narodowych, symboli państwowych i miejsc ważnych dla pamięci narodowej;
-
wskazuje na mapie i opisuje główne regiony i miasta Polski;
-
podaje przykłady najważniejszych polskich zabytków;
-
wymienia mniejszości narodowe, etniczne żyjące w Polsce i opisuje ich kulturę, tradycje oraz wymienia miejsca najważniejszych skupisk Polaków na świecie;
-
podaje przykłady różnych źródeł historycznych i wyjaśnia, dlaczego należy je chronić;
-
opisuje życie przodków człowieka, w szczególności wskazuje różnicę między epoką kamienną, a epoką neolitu;
-
wyjaśnia znaczenie wynalazku pisma dla wspólnoty ludzkiej;
-
opisuje życie codziennie i rodzinne w państwach starożytnego Wschodu, w starożytnej Grecji i Rzymie;
-
charakteryzuje osiągnięcia ludów starożytnego Wschodu, starożytnej Grecji i Rzymu;
-
opowiada mity greckie;
-
charakteryzuje wierzenia oraz wymienia bogów starożytnych Greków i Rzymian;
-
opisuje narodziny chrześcijaństwa i jego rozpowszechnianie w czasach starożytnych;
-
opisuje życie pierwszych mieszkańców ziem polskich na przykładzie osady w Biskupinie;
-
opowiada legendy o początkach państwa polskiego.
Bibliografia:
Podręczniki do historii i społeczeństwa ustalone na II etap edukacyjny.
Etap rejonowy
Obowiązują treści kształcenia z poprzedniego etapu, a ponadto uczeń:
-
wskazuje plemiona zamieszkujące ziemie polskie;
-
opisuje panowanie pierwszych Piastów z uwzględnieniem chrztu Polski, zjazdu w Gnieźnie oraz otrzymania korony królewskiej;
-
wskazuje przyczyny oraz skutki dla dziejów państwa polskiego wydania testamentu Krzywoustego i sprowadzenia Krzyżaków do Polski;
-
opowiada o panowaniu Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego, z uwzględnieniem początku konfliktu z Zakonem Krzyżackim i powstaniem Akademii Krakowskiej;
-
charakteryzuje stan duchowny, rycerski, mieszczański i chłopski w średniowiecznej Polsce;
-
porównuje warunki życia w klasztorze, na zamku, w mieście i na wsi w okresie średniowiecza;
-
opisuje odkrycia Krzysztofa Kolumba oraz wymienia następstwa wypraw odkrywczych dla Europy i dla Ameryki;
-
opowiada o życiu Mikołaja Kopernika, wyjaśnia jego zasługi dla nauki światowej;
-
wyjaśnia przyczyny unii polsko – litewskiej;
-
opowiada o przyczynach i skutkach bitwy pod Grunwaldem;
-
wyjaśnia znaczenie pojęcia złoty wiek w odniesieniu do panowania dwóch ostatnich Jagiellonów;
-
charakteryzuje obowiązki szlachcica wobec państwa, używając pojęć: sejm, sejmik, pospolite ruszenie;
-
wyjaśnia, na czym polegała unia lubelska;
-
opisuje, w jaki sposób dokonywano wyboru króla w II połowie XVI wieku, z uwzględnieniem postaci Henryka Walezego i Stefana Batorego;
-
omawia wydarzenia potopu szwedzkiego, z uwzględnieniem obrony Częstochowy i postaci Stefana Czarnieckiego;
-
opisuje wyprawę wiedeńską Jana III Sobieskiego, używając pojęć: oblężenie, odsiecz, sułtan, husaria, wezyr;
-
podaje przykłady naprawy państwa polskiego za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, z uwzględnieniem Konstytucji 3 maja;
-
omawia wydarzenia powstania kościuszkowskiego, używając pojęć: naczelnik, przysięga Kościuszki, kosynierzy;
-
wyjaśnia, w jakich okolicznościach doszło do upadku państwa polskiego.
Bibliografia:
Podręczniki do historii i społeczeństwa ustalone na II etap edukacyjny.
Etap wojewódzki
Obowiązują treści kształcenia ustalone na etapy szkolny i rejonowy, a ponadto uczeń:
-
omawia ideę walki Polaków „za wolność naszą i waszą” na przykładzie działalności Legionów Polskich we Włoszech, z uwzględnieniem postaci: Jana Henryka Dąbrowskiego, Józefa Wybickiego, Napoleona I;
-
opisuje najważniejsze wydarzenia powstania listopadowego i styczniowego, z uwzględnieniem postaci: Piotra Wysockiego, Józefa Bema i Romualda Traugutta;
-
wymienia cele walki powstańców oraz przykłady represji zastosowanych wobec społeczeństwa po przegranych powstaniach;
-
omawia walkę o język polski w nauczaniu;
-
charakteryzuje zasługi Jana Matejki, Stanisława Moniuszki, Henryka Sienkiewicza, Stanisława Wyspiańskiego, Fryderyka Chopina, Adama Mickiewicza, Marii Konopnickiej, Marii Skłodowskiej–Curie, Heleny Modrzejewskiej dla rozwoju kultury polskiej;
-
rozróżnia emigrację polityczną i zarobkową;
-
opowiada o rozwoju uprzemysłowienia w XIX wieku, używając pojęć: maszyna parowa, kolej żelazna, statek parowy, silnik elektryczny, telegraf, fabryka;
-
wskazuje najważniejsze etapy I wojny światowej, z uwzględnieniem pojęć: trójprzymierze, trójporozumienie, wojna pozycyjna, wojna totalna;
-
wymienia zewnętrzne i wewnętrzne czynniki decydujące o odzyskaniu niepodległości przez Polskę;
-
opowiada o zasługach dla państwa polskiego Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego, Ignacego Jana Paderewskiego, Józefa Hallera;
-
omawia sukcesy w polityce, gospodarce i kulturze w II Rzeczpospolitej;
-
podaje cechy polityki Stalina i Hitlera wobec własnych społeczeństw i państw podbitych;
-
wskazuje najważniejsze etapy II wojny światowej, z uwzględnieniem roli, jaką odegrali w nich Polacy;
-
charakteryzuje metody terroru niemieckiego i radzieckiego wobec ludności na okupowanych terytoriach Polski oraz formy oporu społeczeństwa wobec okupantów;
-
opisuje postawę ludności cywilnej i żołnierzy powstańczej Warszawy;
-
opowiada o Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, używając pojęć: odbudowa zniszczeń wojennych, awans społeczny i likwidacja analfabetyzmu, planowanie centralne, zależność od ZSRR, dyktatura partii komunistycznej, cenzura, opozycja demokratyczna;
-
opisuje powstanie i działania Solidarności, używając określeń: strajk, walka bez przemocy, stan wojenny, Okrągły Stół;
-
wyjaśnia, jakie najważniejsze zmiany zaszły w Polsce w 1989 roku.
Bibliografia:
Podręczniki do historii i społeczeństwa ustalone na II etap edukacyjny.
Lektura dodatkowa:
Lidia Winniczuk, Ludzie, zwyczaje, obyczaje Starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1983,
cz. I, s.271 – 305. Rozdziały: Nauka i wychowanie w Grecji, Wykształcenie i wychowanie w Rzymie.
Forma Konkursu
Etap I, II, III – test pisemny, mieszany: zadania wielokrotnego wyboru z jedną prawidłową odpowiedzią, zadania na dobieranie, z luką, zadania krótkiej odpowiedzi oraz zadania rozszerzonej odpowiedzi (forma użytkowa i dłuższa wypowiedź).
Zakres wiedzy i umiejętności oraz wykaz proponowanej bibliografii
Wojewódzkiego Konkursu Przedmiotowego z Matematyki z Elementami Przyrody
dla uczniów szkół podstawowych woj. śląskiego w roku szkolnym 2012/2013
I. Obszary umiejętności sprawdzane na każdym etapie Konkursu
z zakresu matematyki:
-
myślenie matematyczne,
-
korzystanie z podstawowych narzędzi matematyki w życiu codziennym,
-
prowadzenie elementarnych rozumowań matematycznych i uzasadnień.
z zakresu przyrody:
-
całościowe postrzeganie rzeczywistości przyrodniczej,
-
wykorzystanie wiedzy do opisywania zjawisk przyrody,
-
dostrzeganie wzajemnych zależności człowieka i środowiska przyrodniczego.
II. Treści kształcenia
1. Matematyka
Etap I
Własności liczb naturalnych: podzielność, cechy podzielności, liczby pierwsze, złożone. Rozkład liczby na czynniki pierwsze. Wyznaczanie NWW i NWD. Własności zapisu liczb w systemie dziesiętnym i rzymskim. Porównywanie liczb. Działania na liczbach naturalnych, ułamkach zwykłych i dziesiętnych dodatnich. Wyrażenia dwumianowane. Obliczanie ułamka danej liczby. Własności dzielenia z resztą. Kolejność wykonywania działań. Wykorzystanie własności ułamków w sytuacjach praktycznych. Porównywanie różnicowe i ilorazowe. Obliczanie kwadratów i sześcianów liczb. Wykonywanie obliczeń zegarowych, kalendarzowych w sytuacjach praktycznych. Proste prostopadłe i równoległe. Kąty i ich rodzaje. Trójkąty i czworokąty oraz ich własności. Obliczanie pól i obwodów wielokątów. Koło i okrąg oraz pojęcia z nimi związane. Obliczanie pola powierzchni i objętości prostopadłościanów. Wykorzystanie własności figur. Odczytywanie i interpretacja danych przedstawionych w tekstach, wykresach, tabelach i diagramach. Skala i plan. Zamiana i stosowanie jednostek długości, pola powierzchni, objętości, masy, czasu.
Etap II
Zakres treści obowiązujący w I etapie. Działania na liczbach całkowitych i ułamkach ujemnych. Zaokrąglanie liczb. Średnia arytmetyczna. Obliczenia związane z prędkością, drogą i czasem oraz zamiana jednostek prędkości. Konstruowanie i klasyfikacja trójkątów. Siatki i modele graniastosłupów i ostrosłupów prostych. Wykorzystanie własności figur w sytuacjach praktycznych. Rozwiązywanie zadań realistycznych z wykorzystaniem wiadomości i umiejętności objętych wymienioną tematyką.
Etap III
Zakres treści obowiązujący w I i II etapie. Wykorzystanie prostych wyrażeń algebraicznych
i rozwiązywanie prostych równań pierwszego stopnia z jedną niewiadomą. Zadania dotyczące obliczenia procentu danej liczby. Rozwiązywanie zadań typu: „Uzasadnij, że …” w obszarze wymienionej tematyki.
2. Przyroda
Etap I
Orientacja w terenie (kierunki, plan, mapa, skala, formy wklęsłe i wypukłe na mapie poziomicowej). Krajobraz okolicy – obserwacje i opisy (składniki naturalnego krajobrazu, sposoby zagospodarowania obszaru, typowe organizmy lasu, łąki, pola uprawnego, warstwy lasu). Pogoda i klimat( obserwacje meteorologiczne, cechy pogody w różnych porach roku, zależności pomiędzy wysokością Słońca, długością dnia a temperaturą w różnych porach roku).
Etap II
Krajobrazy Polski i Europy. Formy ochrony przyrody w Polsce. Walory turystyczne największych miast Polski. Państwa sąsiadujące z Polską i ich stolice. Czynności życiowe człowieka, etapy rozwoju, dojrzewanie biologiczne, zasady higieny. Zdrowie i troska o zdrowie. Wzajemne relacje człowieka i środowiska przyrodniczego.
Etap III
Zakres treści obowiązujący w I i II etapie. Właściwości różnych substancji i ich zastosowanie, w tym: metale i niemetale; masa, przewodnictwo cieplne i elektryczne, mieszaniny jednorodne i niejednorodne, woda i roztwory wodne; rozpuszczanie i krystalizacja, właściwości materii o różnych stanach skupienia (w szczególności rozszerzalność temperaturowa, sprężystość, kruchość, ciśnienie), przemiany chemiczne znane z życia codziennego (w szczególności spalanie, korozja, ścinanie białka). Zjawiska elektryczne i magnetyczne w przyrodzie. Ziemia we Wszechświecie (planety Układu Słonecznego, kształt Ziemi, teoria heliocentryczna Mikołaja Kopernika, ruchy Ziemi). Lądy i oceany. Krajobrazy świata.
Forma Konkursu
Zestaw konkursowy składał się będzie z:
-
zadań otwartych,
-
zadań wielokrotnego wyboru,
-
zadań na dobieranie,
-
zadanie typu prawda – fałsz,
-
zadań z „luką”,
-
krzyżówki.
Uwagi:
-
Ocena zadań otwartych obejmuje także poprawność zapisu i uzasadnienie odpowiedzi.
-
Uczestnicy nie mogą korzystać z kalkulatorów.
-
Uczniowie przynoszą na eliminacje wszystkich szczebli przybory do pisania
oraz przybory do geometrii.
III. Proponowana bibliografia:
Matematyka
-
Andrzejewska U., Ślusarska K., 200 zadań i łamigłówek matematycznych dla uczniów klas
IV- VI, wyd. 1999.
-
Bobiński Z., Nodzyński P., Uscki M., Koło matematyczne w szkole podstawowej, Wydawnictwo AKSJOMAT, Toruń, wyd. 2010.
-
Dostępne zbiory zadań dla szkoły podstawowej.
-
Rosół M., Konkursy matematyczne dla szkoły podstawowej, wyd. 2009.
-
Stryniewicz B., Bliskie spotkania z matematyką, wyd. 2009.
-
Zaremba D., Matematyka przy okazji – zadania i testy dla klas IV – VI, wyd. 1999.
-
Żurek A., Jędrzejewicz P., Zbiór zadań dla kółek matematycznych w szkole podstawowej.
Przyroda
-
Dostępne podręczniki, zeszyty ćwiczeń i atlasy do przyrody.
-
Światkowska M., Zrozumieć przyrodę. Zadania i ćwiczenia z przyrody dla klas 4 – 6 szkoły podstawowej, wyd. „Tales” 2008.