Hogmanay

to tradycyjne szkockie święto obchodzone z okazji powitania Nowego Roku. Swoimi korzeniami sięga czasów Wikingów, którzy w tym okresie hucznie świętowali zimowe przesilenie, tak ważne w życiu ludów północnych.
Hogmanay urosło do rangi tradycyjnego święta Szkotów, gdyż zastępowało przez wieki obchody Świąt Bożego Narodzenia, zakazanych w XVII wieku w związku z ruchem protestanckim. Wielu Szkotów musiało pracować podczas świąt i dlatego zbierali się nieco później w gronie rodzinnym podczas powitania Nowego Roku.
Hogmanay stało się symbolem Szkocji i jest rok rocznie celebrowane w Edynburgu, ściągając rzesze turystów z całego świata.

Święto jest organizowane przez władze miasta Edynburg i jest połączeniem atrakcji muzycznych, teatralnych, filmowych, tanecznych i sportowych.

W Stonehaven obchodom towarzyszy procesja z ognistymi kulami, w St Andrews wypiekanie specjalnych ciasteczek, na wyspie Lewis scenki z owcą w roli głównej, a w Edynburgu kilkudniowy festiwal noworoczny przez miliony uznawany za najlepszy w Wielkiej Brytanii, a nawet na świecie.

Wyjątkowość i intensywność noworocznych obchodów w Szkocji według niektórych tłumaczona może być wpływami normańskimi i wagą, jaką do przesilenia zimowego przywiązywali Wikingowie. Wedle innych ma to związek raczej z nowszą historią - nie sposób bowiem zapomnieć, że przez niemal 300 lat – od końca XVII wieku po lata 50. XX wieku (!) – świętowanie Bożego Narodzenia w Szkocji było przez protestanckie władze zakazane, a świąteczne dni były zwykłymi dniami pracy. Bawić Szkoci mogli się zatem dopiero witając Nowy Rok. Wtedy też spotykali się z rodziną i przyjaciółmi, wtedy dopiero dzieci otrzymywały podarunki (także nazywane hogmanay).

Szkocka nazwa „Hogmanay” jest odpowiednikiem angielskiego „New Year’s Eve” i polskiego sylwestra. Jej pochodzenie nie jest do końca jasne, najprawdopodobniej jednak można ją wiązać ze starofrancuskim słowem „aguillanneuf” oznaczającym noworoczny podarunek bądź ostatni dzień Starego Roku. Pierwszy dzień Nowego Roku z kolei, Szkoci nazywają „Ne'erday,” co jest skrótowcem od angielskiego „New Year's Day”.

„For Auld Lang Syne” i „first footing”

Oprócz bardziej regionalnych zwyczajów, o których poniżej, z chwilą gdy wybija północ co wierniejsi tradycji Szkoci, jak kraina długa i szeroka, odśpiewują w kółku, trzymając się nawzajem za ramiona, słowa XVII–wiecznej piosenki „For Auld Lang Syne” swego barda – Roberta Burnsa:

Should auld acquaintance be forgot and never brought to mind?
Should auld acquaintance be forgot and auld lang syne
For auld lang syne, my dear, for auld lang syne,
We'll take a cup o kindness yet, for auld lang syne.

Towarzyszy temu zwykle bynajmniej nie zdawkowy całus (i, jak można się spodziewać, wielu większą wagę przywiązuje raczej do całowania niż śpiewania).

Resztę nocy, zgodnie z tradycją, spędzić należy na odwiedzinach znajomych. Zwyczajem jest przynoszenie ze sobą whisky i shortbread (tradycyjnych szkockich herbatników). Odwiedziny te
są symbolem noworocznego pojednania i oczyszczenia atmosfery.

Dawniej oprócz whisky i shortbread goście przynosili ze sobą także węgiel na opał oraz ciastka z owocami (fruit buns) i sól. Z owymi odwiedzinami związany jest także pewien zabobon, znany pod nazwą „first footing”, który głosi, że jeśli pierwsza osoba, która postawi swą nogę (first foot) na progu domostwa po północy jest ciemnowłosym mężczyzną, przyniesie to szczęście. Źródła tego wierzenia można doszukiwać się, jakżeby inaczej, w historii Szkocji – blondyni pojawiający się na progu domostwa zwykle nie zwiastowali niczego dobrego, ponieważ najprawdopodobniej byli Wikingami.

Hogmanay w różnych zakątkach Szkocji

Wiele regionów, a nawet miast i miasteczek w Szkocji ma swoje niepowtarzalne zwyczaje związane z obchodami Hogmanay.

Jedną z najbardziej spektakularnych ceremonii jest odbywająca się w Stonehaven (nieco na południe od Aberdeen) procesja z ognistymi kulami (Fireball Ceremony). 60 mężczyzn kroczy wzdłuż High Street wymachując nad głowami zawieszonymi na 2-metrowych linach, ważącymi do 9 kilogramów i sięgającymi średnicy 61 centymetrów płonącymi kulami. Te z kul, które nie zdążą zgasnąć w trakcie pochodu wrzucane są do morza. Zwyczaj ten ma swoje korzenie w pogańskich obchodach przesilenia zimowego, kiedy to słońce zwycięża nad siłami zła. Procesja przyciąga niezmiennie wielu przyjezdnych – w zeszłym roku na jej trasie pojawiło się aż 12 000 osób. Po zatopieniu ostatniej kuli obchody Nowego Roku uświetniają, jak w wielu miastach Szkocji, gra dudziarzy i fajerwerki.

Na wyspie Lewis, na Hebrydach Zewnętrznych, młodzi chłopcy dzielą się na grupy i odwiedzają kolejne domy recytując gaelickie wiersze i odgrywają scenkę, w której jeden z nich - przebrany za owcę – uderzany jest przez innych gałązkami. Za przedstawienie domownicy wrzucają im do specjalnego worka wspomniane już fruit buns.

W niektórych regionach szkockich Highlands jednym z głównych punktów świętowania Hogmanay jest tzw. „saining” (chronienie, błogosławienia) – ceremonia, podczas której dymiące gałęzie jałowca skrapia się wodą w każdym pokoju i nad każdym mieszkańcem danego domu.

Wśród regionalnych szkockich zwyczajów znajdą się też przynoszenie udekorowanego śledzia przez noworocznych gości (wraz z wymienionymi już whisky i herbatnikami) w Dundee, procesja z pochodniami (dziś częściej z latarkami) tuż przed północą w Falkland, czy wypiekanie specjalnych ciastek dla dzieci przez piekarzy w St Andrews (stąd Hogmanay zwany jest tam także “Cake Day”).

Największe miasta Szkocji organizują uliczne przyjęcia z tańcami, koncertami i fajerwerkami. Często można się na nich posilić tradycyjnym noworocznym steak pie (mięsem zapiekanym w cieście) czy stew (mięsem duszonym z jarzynami).

Nie sposób nie wspomnieć też o niezwykłych obchodach Hogmanay w Edynburgu, gdzie przez 4 dni (od 29 grudnia) trwa noworoczny festiwal uchodzący za największe i najhuczniejsze święto tego typu w całej Wielkiej Brytanii. Jeśli tylko pogoda pozwala tradycyjnie 29 grudnia organizowana jest Torchlight Procession – procesja świateł rozpoczynająca się przy City Chambers, a kończąca przy Calton Hill. 31 stycznia Princes Street i przylegające ulice oraz Princes Gardens goszczą uliczne przyjęcie noworoczne zwieńczone pokazem fajerwerków i odśpiewywaniem wspomnianego „For Auld Lang Syne”. Ci, którzy po tej kilkudniowej celebracji potrzebują otrzeźwienia nieco poważniejszego niż zwykle, mogą 1 stycznia wziąć udział w popołudniowej The Loony Dook – noworocznej kąpieli w wodach zatoki Firth of Forth.

 Highland Games

W którejkolwiek części Szkocji byś nie był, drogi czytelniku, z pewnością usłyszysz o  Zawodach Kaledońskich.   ZOBACZ FILM           

 Ten niesamowity spektakl to połączenie tego, co w Szkocji najpiękniejsze – celtyckiej muzyki, tańca, wszechobecnych kiltów i oczywiście – dobrej zabawy.
 

Zawody Kaledońskie składają się z różnych konkurencji, zarówno sportowych, jak i o charakterze kulturalnym.

Do tych pierwszych zaliczamy konkurencje lekkoatletyczne, a drugą grupę reprezentują konkursy muzyczne, taneczne oraz towarzyszące Zawodom parady, wystawy i pokazy.

High land Games odbywają się na terenie całej Szkocji, od czerwca do września.

Jeśli jeszcze nie przyglądaliście się Zawodom, lub chcielibyście przeżyć to jeszcze raz, możecie w lipcu obejrzeć je m.in. w Caithness, Elgin, Glengarry, Inverness, Imeraray, Durness, Lochaber, Dufftown i Halkirk, w sierpniu w Dunoon, na wyspie Skye, w Dornoch, Aboyne, Strathpeffer, Assynt, Glenfinnan, Argyllshire, Glenurauhart i Invergordon. Na spóźnialskich czeka we wrześniu jeszcze Braemar.

Konkurencje lekkoatletyczne stały się niejako symbolem Szkocji. Kto z Was nigdy nie słyszał o rzucie palem, kiedy to zawodnik balansuje z długim pniem na rękach, a następnie biegnie do przodu i wyrzuca pal tak, aby ten obrócił się o 180º i szerszy koniec upadł na ziemię pierwszy.

      Zapewne każdy ma również przed oczyma Szkota w kilcie ciskającego w dal kamieniem - ważącym, bagatela, od 10 do13 kilo. Kolejną znaną konkurencją jest rzut młotem, czyli metalową kulą przymocowaną do trzonka, po wykonaniu kilku obrotów. Niektórzy zawodnicy ubierają specjalne buty z ostrzem do wbicia się w torf, mające pomóc utrzymać równowagę i przeciwdziałać siłom odśrodkowym działającym podczas obrotu.

Bardziej folkową dyscypliną jest natomiast rzut snopkiem, kiedy to zawodnicy za

pomocą wideł przerzucają snop siana ponad poprzeczką.

Podczas Zawodów odbywają się liczne koncerty i konkursy. O mistrzostwa walczą

głównie dudziarze i dobosze.Konkurencje muzyczne to: gra solo, gra

zespołu i gra w

małych grupach.

Jednak nie tylko te instrumenty można usłyszeć podczas imprezy.

Na Highland Games przyjeżdżają także skrzypkowie, harfiści, popularne zespoły

celtyckie i wielu innych muzyków. Można tańczyć do białego rana,

popijając chłodne piwo i naprawdę dać się ponieść muzyce...

Inną dyscypliną, przyciągającą nie mniejszą liczbę zainteresowanych, jest taniec.

Podczas Zawodów Kaledońskich można podziwiać tancerzy wykonujących

dwojakiego typu tańce.

Pierwsza grupa to Scottish country dancing, tańczone

towarzysko przez wszystkich, którzy mają na to ochotę.

Druga - to tańce Highland czyli góralskie tańce solowe. Bardzo popularny

i efektowny jest konkurs tańca Highland. Tancerze muszą wykazać się perfekcyjną

techniką i wytrzymałością.

Esencją Szkocji są tańce Highland Fling i Taniec Mieczy. Nie wiecie co to jest? W

takim razie koniecznie jedźcie na Zawody! Tam można naprawdę dać się zaskoczyć

pięknem szkockich tańców solowych. Kto wie, może i was opanuje miłość do tańca,

co może być początkiem wspaniałej przygody!

Na Zawodach Kaledońskich możecie ponadto nabyć wiele pamiątek związanych ze

Szkocją i poszczególnymi klanami. Sprzedawane są one z klanowych namiotów, a

niektórzy wytwórcy czekają cały rok na tę imprezę, by zarobić na swoich towarach.

Popularne są pokazy kolekcji mieczy, innej broni i zbroi, urządzane przez

zbrojownie. Można spotkać także bractwa rycerskie odgrywające średniowieczne

bitwy, specjalnie dla przybyłych gości.

Często odbywają się treningi i sprzedaż psów pasterskich, a także szkockiego

bydła. Dla niektórych zapracowanych mieszczuchów to jedyna okazja, by z bliska

przyjrzeć się słynnym krowom rasy Highland.

Ponadto możecie tam podziwiać wszelkie odmiany kultury celtyckiej - przez koła

harfowe, do organizowanych często w czasie Zawodów ceilidh. ...